Bu ayki konu başlığımız Sorgun’da “kültür”. Bu genel konu başlığı altında Sorgun’da “siyasi ve iktisadi kültür” alt başlığı ile bir değerlendirme yapmaya çalışacağım.
Konu başlığının çok genel olması itibariyle Sorgun özelinde bir değerlendirme yapmak yerine Yozgat genelinde bir değerlendirmenin daha doğru olacağı kanaatindeyim.
Kültür için farklı tanımlamalar yapılmaktadır. Bir tanıma göre kültür,“Bir grup insanın bireysel ve toplu yaşamlarını anlamada, düzenlemede ve yapılandırmada kullandıkları inançlar ve adetler sistemidir.”
Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre ise, kültür (ekin, eski dilde hars) kavramının tanımı şu şekildedir: “Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü”
Sosyolojik olarak, kültür bizi saran, insanlardan öğrendiğimiz toplumsal mirastır. Kültür birikimle birlikte ivmesi artan bir toplumsal yapı bileşenidir. Giderek her nesil miras aldığı kültüre maddi ve manevi bir katkı yapar ve onu kendinden sonrakilere miras bırakır.
Bir toplumun siyasal kültürü, toplum üyelerinin siyasal nesneler karşısındaki tutum, anlayış ve eğilimlerinden meydana gelir. Siyasal nesneler konusundaki his, anlayış, tutum ve eğilimler; bir toplumun inançları, gelenekleri, tarihi hatıraları, motifleri, normları, sembolleri ve bireysel deneyimleri gibi etmenler tarafından belirlenir.
Aşağıdaki tabloda çok partili hayata geçilmesiyle birlikte Türkiye geneli, Yozgat ve Sorgun’un siyasal tercihleri verilmektedir. Sorgun için veriler 1973 ve sonraki seçimler için mevcuttur.
Bu tablodan çıkarılabilecek sonuçları şu şekilde özetlemek mümkündür:
- Yozgat ve Sorgun çok partili siyasal sisteme geçilmesi ile birlikte genel yapı itibariyle iktidar partilerini desteklemektedir.
- Yozgat ve Sorgun’un siyasi tercihleri büyük ağırlıkla milliyetçi, muhafazakâr, merkez sağ siyasi akımlar yönünde olmaktadır.
- Milliyetçi, muhafazakâr ve merkez sağ partilerin iktidar olduğu dönemlerde Yozgat bu siyasi partilere Türkiye ortalamasının üzerinde destek vermektedir. Sorgun’da bu destek daha fazladır.
Çok partili seçimlere geçilmesi ile birlikte iktidar partilerine büyük destek veren Yozgat, ne yazık ki 1950’den itibaren Türkiye’nin gerçekleştirdiği sosyo-ekonomik gelişmeye ayak uyduramamıştır. Geçen ayki konumuz olan “göç” rakamları bu gerçeği apaçık ortaya koymaktadır. 10 gün önce Sorgun’a gittim ve 1 hafta kaldım. Eminim birçoğunuzun da şahit olduğu gibi Yozgat sınırları içerisine hangi yönden girerseniz girin Yozgat’a geldiğinizi bozuk yollardan anlıyorsunuz. Her gittiğinizde, o yolların düzelmek bir yana daha da bozulduğunu hayret ve üzüntü ile görüyorsunuz. Tarihi, coğrafi, siyasi ve demografik özellikleri dikkate alındığında Yozgat’ın ekonomik açıdan bu derece geri kalmış ve ihmal edilmiş olmasını anlamak mümkün değil. Siyasal davranış açısından Yozgat’ın kaderci ve toptancı bir tavır yerine; sorgulayıcı, seçici ve hesap soran bir tavır geliştirmesi gerekmektedir.
İktisadi kültür açısından ise Yozgat’ın öne çıkan en temel özellikleri “birlikte iş yapma kültürünün zayıflığı”, “iktisadi faaliyetlerin yerel ölçekte kalması” ve “taklitçilik” olmaktadır. Çeşitli ortaklıklar ile kurulan ve başarılı olan işletmeler belli bir süre sonra geçimsizlik sebebiyle parçalanmakta ve yok olmaktadır. Aynı şekilde, yerel ölçekte belli bir başarı seviyesine ulaşan işletmeler ulusal ölçekte gelişememekte, belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra duraklamakta ve gerilemektedir. Özgün iktisadi girişimler, fikirler yerine işletmeler birbirini taklit etmektedir. Aynı faaliyet konusunda ihtiyaçtan fazla işletme bulunması sebebi ile bir noktadan sonra rekabet başlamakta ve birçok işletme bu rekabet sebebiyle yok olmaktadır.
Siyasal ve iktisadi kültür birbirinden etkilenmektedir. İktisadi açıdan kalkınmışlık seviyesi sosyal ve kültürel kalkınma seviyesini belirlemektedir. Bu açıdan Yozgat’ın iktisadi alanda kalkınması gerekmektedir. Bunun başarılabilmesi için öncelikle yerel yönetimlere, sivil toplum kuruluşlarına, siyasetçilere ve iş dünyasına önemli görevler düşmektedir. Yozgat girişimcisinin bu kuruluşlar tarafından yönlendirilmesi, desteklenmesi ve teşvik edilmesi gerekmektedir.
HATİP SORGUN
SORGUN DÜŞÜNCE KULÜBÜ
