“ Sorgun Gübre Tesisleri inşaatından 10.08.1977 tarihi itibariyle bir görünüş.”
(Fotoğraf: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AĞIR SANAYİ 1977 adlı kitap )
SORGUN AZOT FABRİKASI
(Sorgun Kimyevi Gübre Fabrikası )
“Ağır sanayi temeli olmadan uzun vadede hiçbir şey mümkün değildir. Büyük Hint istatistikçisi Mahalanobis’in verdiği bir misali ele alalım. Hint nüfusunun her yıl beş milyon artmasıyla ihtiyaç duyulan fazladan 700.000 ton hububatı temin etme problemini düşünelim. Bu fazladan tahılı temin için dört muhtemel yol vardır :
1- Hububat satın almak.
2- Tahıl yetiştirmek için gübre satın almak.
3- Gübre imal etmek için tesis yapmak.
4- Ağır sanayiyi gübre tesisleri yapabilecek kapasiteye sahip kılmak.
Doğrudan hububat satın almanın maliyeti 300 milyon pounddur. Gübre almanın maliyeti bunun üçte biri, gübre tesisininki dörtte biridir. Fakat asıl tasarruf gübre tesislerini yapacak ağır sanayi kurulduğu zaman gerçekleşir. O zaman maliyet yalnızca 10 milyon pound civarında olacaktır. Eğer bu son alternatif seçilirse (Ağır sanayiyi gübre tesisleri yapabilecek kapasiteye sahip kılmak seçeneği) gübrenin kullanılacağı mevsimden, sekiz ile on yıl önce plan yapmaya başlamalıdır. Planlamacılarımız üçüncü alternatifi (Gübre imal etmek için tesis yapmak) seçmişlerdir. Gübre satın almayı değil gübre imal etmeyi planlıyoruz. Tabii ki şahsen Mahalanobis’in son alternatifine yani ülkede gübre yapmak için ağır sanayi kurulmasına taraftarım.”
Prof. Dr. Abdüsselam
“ Zayıf ve elektromanyetik kuvvetlerin birleşik alan teorisi” ile 1979 Nobel Fizik Armağanı kazanan Pakistanlı Fizikçi Bilim Adamı
“… Gübre fabrikalarının makinalarını imal edecek ağır makina fabrikası…”
(Resmi Gazete; 11 Aralık 1976 Tarih, 15786 Sayı)
GİRİŞ
Sorgun ve civarının kömürlerinden Sorgun’a ve tüm ülkeye kimyevi gübre üretmek üzere Sorgun’da kurulması düşünülen, yöredeki ismi Sorgun Azot Fabrikası olan Sorgun/Yozgat Kimyevi Gübre Fabrikası, yarım kalmış sonrasında dönüştürülmüş bir kamu yatırımıdır.
Kamu yatırımı olmasının doğal gereği olarak ilgili kamu kurumları Yüksek Planlama Kurulu, Devlet Planlama Teşkilatı, Bakanlar Kurulu, Türkiye Büyük Millet Meclisleri (Çift Meclis: Cumhuriyet Senatosu, Millet Meclisi) tarafından yapılan araştırmalar ve verilen onaylar sonrası Resmi Gazete’de yayınlanan yatırım planı içinde yer almış bir kamu yatırımdır.
Sorgun Azot Fabrikası, Türkiye Cumhuriyeti 39. Hükümeti Döneminde (31.03.1975 – 21.06.1977) projelendirilmiş ve yatırım programına alınmıştır.
Fabrika, Yüksek Planlama Kurulu’nun 16.11.1976 tarih ve 99 sayı numaralı raporu gereği Bakanlar Kurulu’nun 17.11.1976 tarih 7/12723 sayılı kararı ile Azot Sanayi T.A.Ş Genel Müdürlüğü’nün 1976 yılı Revize Yatırım Programına Devlet Planlama Teşkilatı tarafından ilave edilen projelerden biri olup, Proje Numarası: 76C110180, Proje Adı: Yozgat Gübre Tesisidir.
Fabrikanın yatırım programına alınmasına ilişkin 17.11.1976 tarih, 7/12723 karar sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 19 Kasım 1976 tarih 15768 sayılı Resmi Gazete ’de yayınlanmıştır.
İlgili Bakanlar kurulu kararında; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı bir kamu şirketi olan Azot Sanayi T.A.Ş Genel Müdürlüğü’nün (aynı bakanlığa bağlı Sümerbank, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu, Türkiye Demir ve Çelik İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş, Türkiye Çimento Sanayi T.A.Ş, Tusaş Genel Müdürlüğü ile birlikte) 1976 yılı yatırım programının revizyonuna dair Yüksek Planlama Kurulu’nun 16.11.1976 tarih ve 99 sayılı Raporu’nun kabulü, 91 Sayılı Kanunun (Devlet Planlama Teşkilatı Kanunu) 15. Maddesine göre Bakanlar Kurulunca kararlaştırılarak Sorgun Azot Fabrikası yatırım programına alınmıştır.
Sorgun Azot Fabrikası, 26 Temmuz 1976 tarihinde yapılan basın toplantısı ile ülke kamuoyuyla paylaşılan, tüm ülkeye yönelik kamu yatırım projeleri paketi üst proje Ağır Sanayi Projesi içinde yer alan bir alt projedir.
Üst Proje Ağır Sanayi Projesi de, alt Proje Sorgun Azot Fabrikası da yarım kalmıştır.
Her ne kadar Sorgun Azot Fabrikası yarım kalmış ise de yarım kalan kamu yatırımı Sorgun Azot Fabrikası’na ait arazi üzerine bir başka kamu yatırımı Şeker Fabrikası yapılmıştır. Başlayan bir kamu yatırımının başka bir kamu yatırımı ile tamamlanmış olması anlamında Sorgun Azot Fabrikası tamamlanmış bir kamu yatırımı olarak görülebilir. Azot Fabrikası olarak başlayan kamu yatırımı Şeker Fabrikası olarak tamamlanmış bulunmaktadır.
Araştırma yazımızda alt proje Sorgun Azot Fabrikası aşağıdaki başlıklarla anlatılacaktır:
1- Tüm Ülkeye Yönelik Kamu Yatırım Projeleri Paketi Üst Proje Ağır Sanayi Projesi İçinde Yer Alan Fabrikalar / Azot Fabrikaları / Sorgun Azot Fabrikası.
2- Devlet Planlama Teşkilatı 1977, 1978, 1979, 1980, 1981 Yılı Programı Yatırım Projelerinde Sorgun Azot Fabrikası.
3- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Azot Sanayi T.A.Ş Bilgi Tablolarında Sorgun Azot Fabrikası.
4- Sorgun Azot Fabrikası Ön Etüdü / Sorgun Azot Fabrikasının Temelinin Atılması / Sorgun Azot Fabrikası İnşaatının Durdurulması / Sorgun Azot Fabrikası Arazisine Şeker Fabrikası Yapılması.
1- TÜM ÜLKEYE YÖNELİK KAMU YATIRIM PROJELERİ PAKETİ ÜST PROJE AĞIR SANAYİ PROJESİ İÇİNDE YER ALAN FABRİKALAR / AZOT FABRİKALARI / SORGUN AZOT FABRİKASI
( T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yeni Yatırımlar İcmal Tablosu Haritası )
( Harita: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AĞIR SANAYİ 1977 adlı kitap )
Tüm ülkeye yönelik kamu yatırım projeleri paketi üst Proje Ağır Sanayi Projesi, 26 Temmuz 1976 tarihinde Ankara’da yapılan basın toplantısı ile Devlet Bakanı Başbakan Yardımcısı ve Bakanlıklar Arası Ekonomik Kurul Başkanı Prof. Dr. Necmettin Erbakan tarafından ülke kamuoyu ile paylaşılmıştır.
Bahse konu 26 Temmuz 1976 tarihli basın toplantısında, Ağır Sanayi:
“Temel Yatırım Malı Üreten Sanayi”,
“Fabrika Üreten Fabrika”,
“Makine Yapan Makine“ olarak tarif edilmiştir.
Basın toplantısında, kurulacak gübre fabrikaları ile ilgili olarak şunlar söylenmiştir:
“Çimento, Şeker, Gübre, Sümerbank ve sair gibi zaruri ihtiyaç maddeleri imalatı yapan müesseselerin yeni kuracağı tesislerin bütün projeleri elde mevcuttur. Daha önce benzerleri kurulmuştur.”
“Azot projesinin tamamlanmasının 1982’den sonraki devreye intikal edeceği düşünülmelidir.”
26 Temmuz 1976 tarihli basın toplantısında, Üst Proje Ağır Sanayi Projesi içinde yer alan tüm ülkeye yönelik kamu yatırımları bilgi tablolarıyla kamuoyuyla paylaşılmıştır.
Basın toplantısında kamuoyu ile paylaşılan bilgi tabloları (Tablo 1, Tablo 2, Tablo 3, Tablo 4, Tablo 5, Tablo 6, Tablo 7, Tablo 8, Tablo 9, Tablo 10, Tablo 11, Tablo 12, Tablo 13, Tablo 14, Tablo 15, Tablo 16, Tablo 17, Tablo 18) aşağıda sunulmuştur.
Üst proje Ağır Sanayi Projesi bilgi tablolarında alt proje Sorgun/Yozgat kimyevi gübre-azot fabrikası ile ilişkili bilgiler üç farklı tabloda;
Tablo 1’de (Sorgun Azot Fabrikası ile ilgili bölüm tabloda işaretlidir),
Tablo 3’te (Sorgun Azot Fabrikası ile ilgili bölüm tabloda işaretlidir),
Tablo 6’da (Sorgun Azot Fabrikası ile ilgili bölüm tabloda işaretlidir) yer almaktadır.
TABLO 1’de (Tablo I/G/Gübre/12) Sorgun/Yozgat kimyevi gübre-azot fabrikası ile ilişkili bilgiler;
Zaruri İhtiyaç Maddelerini Karşılayan Büyük Sanayi Tesisleri başlığı altında yer almaktadır.
TABLO 3’te (Tablo-3/10/A-1/Teşekkülün Adı Gübre/Mevcut Fabrikalar Sayısı 5/Yeni Kurulacak Fabrika Sayısı 12) Sorgun/Yozgat kimyevi gübre-azot fabrikası ile ilişkili bilgiler;
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına Bağlı Teşekküllerin İstihsalleri ve İstihlak Durumu başlığı altında yer almaktadır.
TABLO 6’da (Tablo-6 / 10/A-4 / Sıra No 8/ Tesisin Yeri Yozgat / Proje Adı Gübre Fabrikası)
Sorgun/Yozgat kimyevi gübre-azot fabrikası ile ilişkili bilgiler;
Azot Sanayi başlığı altında yer almaktadır.
2- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1977, 1978, 1979, 1980, 1981 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
A- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1977 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
B- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1978 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
C- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1979 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
D- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1980 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
E- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1981 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
A-DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1977 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
SEKTÖRÜ: Gübre Sanayii
PROJE SAHİBİ: Azot Sanayi T.A.Ş
PROJE NO: 76C110180
PROJE ADI: Yozgat Gübre Tesisi
YER (İL ve İLÇESİ): Yozgat/Sorgun
KARAKTERİSTİK: Proje-Yatırım
İŞİN BAŞLAMA TARİHİ: 1976
İŞİN BİTİŞ TARİHİ: 1982
(Detaylı Bilgi Tablosu aşağıdadır. İlgili Bölüm Tabloda İşaretlidir. DPT 1589 Numaralı Yayın Mayıs 1977)
B- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1978 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
SEKTÖRÜ: Gübre Sanayii
PROJE SAHİBİ: Azot Sanayii T.A.Ş
PROJE NO: 76C110180
PROJE ADI: Yozgat Gübre Tesisi
YER ( İL ve İLÇESİ): Yozgat/Sorgun
KARAKTERİSTİK: 180.000 T/Y NH3 ( Amonyak), 540 00(0) T/Y CAN ( Kalsiyum Amonyum Nitrat)
İŞİN BAŞLAMA TARİHİ: 1976
İŞİN BİTİŞ TARİHİ: 1982
(2 ) Numaralı Dipnot: Alt yapı ve hammadde sorunları çözümlendikten ve DPT onayı alındıktan sonra harcama yapılabilecektir.
(Detaylı Bilgi Tablosu aşağıdadır. İlgili Bölüm Tabloda İşaretlidir. DPT 1648 Numaralı Yayın Haziran 1978)
C-DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1979 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
SEKTÖRÜ: Gübre Sanayii
PROJE SAHİBİ: Azot Sanayii T.A.Ş
PROJE NO: 76C110180
PROJE ADI: Yozgat Gübre Tesisi
YER (İL ve İLÇESİ): Yozgat/Sorgun
İŞİN BAŞLAMA TARİHİ: 1976
İŞİN BİTİŞ TARİHİ: 1980
(3 ) Numaralı Dipnot: Konut yapımı ve etüd – proje için harcama yapılabilir. Yatırım projesi DPT’ca onaylandıktan sonra tesis yatırımına harcama yapılabilir.
(Detaylı Bilgi Tablosu Aşağıdadır. İlgili Bölüm Tabloda İşaretlidir. DPT 1682 Numaralı Yayın Ağustos 1979)
D- DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1980 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
SEKTÖRÜ: Gübre Sanayii
PROJE SAHİBİ: Azot Sanayii T.A.Ş
PROJE NO: 80C110020
PROJE ADI: Yozgat Gübre Tesisi
YER ( İL ve İLÇESİ): Yozgat/Sorgun
KARAKTERİSTİK: Etüd
İŞİN BAŞLAMA TARİHİ: 1980
İŞİN BİTİŞ TARİHİ: 1980
(Detaylı Bilgi Tablosu aşağıdadır. İlgili Bölüm Tabloda İşaretlidir. DPT 1709 Numaralı Yayın Mart 1980)
E-DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1981 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI
SEKTÖRÜ: Gübre Sanayii
PROJE SAHİBİ: Azot Sanayii T.A.Ş
PROJE NO: 76C110180
PROJE ADI: Yozgat Sosyal Tesisleri
YER (İL ve İLÇESİ): Yozgat/Sorgun
KARAKTERİSTİK: Bina
İŞİN BAŞLAMA TARİHİ: 1976
İŞİN BİTİŞ TARİHİ: 1981
(Detaylı Bilgi Tablosu aşağıdadır. İlgili Bölüm Tabloda İşaretlidir. DPT 1739 Numaralı Yayın Mart 1981)
3- SANAYİ ve TEKNOLOJİ BAKANLIĞI AZOT SANAYİ T.A.Ş BİLGİ TABLOLARINDA SORGUN AZOT FABRİKASI
(Simge ve Yazı: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AĞIR SANAYİ 1977 adlı kitap)
(Harita : T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AĞIR SANAYİ 1977 adlı kitap)
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Azot Sanayi T.A.Ş 37 numaralı bilgi tablosunda; Yozgat Gübre Tesisi ile ilgili olarak “Arazi satın alınmaktadır.” Bilgisi yer almaktadır. ( 37 Numaralı Tablo Aşağıdadır. Tablo: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AĞIR SANAYİ 1977 adlı kitap)
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Azot Sanayi T.A.Ş 38 numaralı bilgi tablosunda (1.3.1977); 8.Sıra Numarası ile yer alan Yozgat Gübre Fabrikası ile ilgili olarak “Arazi satın alınıyor.” Bilgisi yer almaktadır. Bilgi tablosunda Fabrikada 848 kişinin istihdam edileceği, fabrikanın başlama tarihinin 1976, bitiş tarihinin 1982 olduğu belirtilmektedir. (38 Numaralı Tablo Aşağıdadır. Tablo: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AĞIR SANAYİ 1977 adlı kitap)
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Azot Sanayi T.A.Ş 39 numaralı bilgi tablosunda (18.9.1977); 8.Sıra Numarası ile yer alan Yozgat Gübre Fabrikası ile ilgili olarak “Sosyal Tesisler İnşaatı Devam Ediyor.” Bilgisi yer almaktadır. Bilgi tablosunda Fabrikada 848 kişinin istihdam edileceği, fabrikanın başlama tarihinin 1976, bitiş tarihinin 1982 olduğu belirtilmektedir. (39 Numaralı Tablo Aşağıdadır. Tablo: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Ağır Sanayi 1977 adlı kitap)
4- SORGUN AZOT FABRİKASI ÖN ETÜDÜ / SORGUN AZOT FABRİKASININ TEMELİNİN ATILMASI / SORGUN AZOT FABRİKASI İNŞAATININ DURDURULMASI / SORGUN AZOT FABRİKASI ARAZİSİ ÜZERİNE ŞEKER FABRİKASI YAPILMASI
“ Sorgun Gübre Tesisleri inşaatından 10.08.1977 tarihi itibariyle bir görünüş.”
(Fotoğraf: T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı AĞIR SANAYİ 1977 adlı kitap)
SORGUN AZOT FABRİKASI ÖN ETÜDÜ
PROJENİN ADI: Yozgat Gübre Tesisi
PROJENİN GEREKÇESİ: Türkiye’nin ihtiyacı olan gübrenin (Diğer fabrikalarla birlikte) 10 yıl içinde karşılanması.
ÜRETİLECEK MALLAR: Amonyak, Nitrat Asidi, Kalsiyum Amonyum Nitrat (CAN)
ÜRETİLECEK MİKTAR: Amonyak ; 270.000 ton/yıl (900 t/gün) Nitrat Asidi; 467.100 ton yıl (1557 t/gün) Kalsiyum Amonyum Nitrat CAN (%26 N) 780.000 ton/yıl (2600 t/gün) (Çift Hat)
HAMMADDE: Tesiste Sorgun ve civarındaki kömürlerin hammadde olarak kullanılması öngörülmüştür.
KURULUŞ YERİ: Yozgat- Sorgun
(Ön Etüd Bilgileri: Teknik Elemanlar Birliği 1. Sanayi ve Ekonomi Kongresi Tebliğleri adlı kitap- 1978 Ankara)
SORGUN AZOT FABRİKASININ TEMELİNİN ATILMASI
Sorgun Azot Fabrikası’nın temeli 17 Temmuz 1976 Tarihinde, Sorgun İmam Hatip Lisesi’nin Aydınlıkevler Mahallesi’ndeki sekiz derslikli binasının temeli ile aynı günde atılmıştır. 18 Temmuz 1976 Tarihli Milliyet Gazetesi’nin konuya ilişkin haberinde; “… Başbakan yardımcısı Necmettin Erbakan dün Sorgun’da Gübre Fabrikası ve İmam Hatip Lisesi’nin temel atma töreninde bulunmuştur…” denilmektedir.
Fabrika için Çatmasöğüt (Mükremin) köyü ve Cihanşarlı köyüne ait 2123 dönüm/dekar arazi istimlak edilmiştir. (Şehir Coğrafyası Açısından Sorgun- Dr. İhsan Bulut, Erzurum 1998 )
SORGUN AZOT FABRİKASI İNŞAATININ DURDURULMASI
Milletvekili Hüseyin Erdal’ın, Millet Meclisi’nin 29.06.1978 Tarih, 165. Birleşimi, Birinci Oturumunda yaptığı konuşmadan 1976’da temeli atılan Yozgat- Sorgun Gübre Fabrikası inşaatının durdurulmuş olduğu anlaşılmaktadır. Fabrika inşaatının durdurulmasına karşı çıkan Milletvekili Hüseyin Erdal yaptığı konuşmada fabrika ile ilgili şu bilgileri vermektedir:
“Fabrika yılda 270 bin ton amonyak, yılda 780 bin ton kalsiyum amonyum nitrat üretecektir. Projenin yatırım tutarı 1976 rayicine göre 3.580.000.000 Türk Lirasıdır. Projenin istihdam gücü 1000 kişidir.”
“ Yapımı durdurulan Yozgat- Sorgun Gübre Fabrikası’nın İnşaat durumu: Arsa alınmış 1976 yılında 250 milyon liraya sosyal tesisleri ihale edilerek yapımına başlanmıştır. Halen 304 konutluk 38 Bloktan ibaret olan binaların tamamının bodrum katları yapılmış, 118 dairesinin kaba inşaatı tamamlanmıştır. Normal olarak inşaatta 250-300 kişi çalıştırılmak suretiyle 1979 yılının ortalarında bütün sosyal tesisler bitirilmiş olacaktır.”
“Bugüne kadar sosyal tesis inşaatına 100 milyon liranın üzerinde para harcanmıştır. Müteahhit firma, 304 dairelik sosyal tesisleri 1979 yılının ortalarında bitirip teslim etmek için her türlü hazırlığı ikmal etmiş, bu cümleden olarak sıhhi tesisat malzemesi, kalorifer malzemesi, müşterek tesisat malzemesi, demir, kereste vesaireyi temin edip inşaat sahasına depo etmiştir. İnşaatın eksik kısımlarının, kolon finiş demirleri montaja hazır hale getirilmiştir. Fabrika ve sosyal tesislerin arsasının çevresine 8000 metre uzunluğunda tel örgü çekilmiştir. Bir kısım sosyal tesislerin yolu ve meydanı yapılmıştır. Merkezi ısıtma tesisi için 9 metrekare kesitinde ve 800 metre boyunda kanal kazılmış olup, tesisat döşenmese bu kanal kapanacaktır. 250 milyonluk sosyal tesislerin %90’ının malzemesi hazırlanmıştır.”
Aynı oturumda İşletmeler Bakanı Yusuf Kenan Bulutoğlu tarafından Milletvekili Hüseyin Erdal’a verilen cevapta: “Hükümetimiz (Türkiye Cumhuriyeti 42. Hükümeti 05.01.1978 -12.11.1979 ) iktidar olduktan sonra fabrikaların projelerini çok aramıştır, yapılmak istenen işi öğrenmeye çok çalışmıştır ve yapılan projelerin ne gibi olabilirlik incelemesine dayandığını araştırmıştır. Buralarda yükselen inşaat, genellikle hizmet binalarıdır, lojmanlardır. Bunu ciddi bir şekilde inceledikten sonra, fabrikaların içinde olabilirlik niteliği taşıyanların hızla devamına karar verilmiştir. Bazı fabrikalarda henüz ne yapılacağı, ne zaman başlanacağı olabilirlik incelemesine bağlanamadığı için, faaliyet bu yıl durmuştur. Buralarda yapılacak faaliyetin türü 1978 yılı programında belirtilmiştir.” denilmiştir. (Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Cilt 6, Toplantı 1, 165. Birleşim, 29.6.1978 Perşembe)
İşletmeler Bakanı Yusuf Kenan Bulutoğlu’nun konuşmasında geçen 1978 yılı programının Sorgun Azot Fabrikasını ilgilendiren bölümünden yukarıda (B-DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI 1978 YILI PROGRAMI YATIRIM PROJELERİNDE SORGUN AZOT FABRİKASI bölümünde) bahsedilmiş söz konusu programda Sorgun Azot Fabrikası ile ilgili olarak (2 ) Numaralı Dipnotta: “Alt yapı ve hammadde sorunları çözümlendikten sonra ve DPT onayı alındıktan sonra harcama yapılabilecektir.” denildiği belirtilmişti. (DPT 1648 Numaralı Yayın Haziran 1978 )
1979 yılı Madencilik Sektörü ile ilgili değerlendirmelerin yapıldığı “Türkiye Madenciliği -79” adlı çalışmada, Sorgun Azot Fabrikası yatırımının durdurulması nedeni ile ilgili olarak;
“Azot Sanayi T.A.Ş Yozgat Sorgun Tesisi (yatırımı), Sorgun linyitlerinin böyle bir tesisi besleyecek yeterli rezerve sahip olmayışı nedeniyle durdurulmuştur.” denilmektedir.
(Türkiye Madenciliği -79: dergipark.gov.tr)
SORGUN AZOT FABRİKASI ARAZİSİ ÜZERİNE ŞEKER FABRİKASI YAPILMASI
Yapımı durdurulan Sorgun Azot Fabrikası’nın arazisi üzerine 1990 yılında Sorgun Şeker Fabrikası yapılmasına karar verilmiş, fabrika 1998 yılında faaliyete geçmiştir.
Sorgun Azot Fabrikası’nın arazisi üzerine Sorgun Şeker Fabrikası yapılmasına ilişkin olarak Yozgat 1991 İl Yıllığı’nda; “İlimiz dâhilinde (Yozgat), bir şeker fabrikası kurulması düşünülmüş ve bu amaçla ilimiz Sorgun İlçesindeki eski Azot Sanayiinin yarım kalan tesis ve alanları seçilmiştir. Yozgat Şeker Fabrikası projesi Bakanlar Kurulu Kararı ile 1990 yılı yatırım programına alınmış olup söz konusu projenin maliyeti 1990 yılı fiyatlarıyla 204 Milyar 200 Milyon TL.’dir. Yatırımın 1991 yılı ödeneği 22.000.000.000 TL’dir. Şeker Fabrikasının temeli 1990 yılı Temmuz ayında atılmıştır.” bilgisi verilmektedir. Sorgun Azot Fabrikası’nın arazisi üzerine yapılan Sorgun Şeker Fabrikası 1998 yılında işletmeye açılmıştır (Türk Şeker/ Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş internet sitesi).
Adnan KORKMAZ
SORGUN DÜŞÜNCE KULÜBÜ
