Kısa adı; “Göç ve Gelişme” olan çalışmanın uzun adı; “Göç ve Gelişme; Uluslararası İşçi Göçünün Boğazlıyan İlçesi’ndeki Etkileri Üzerine Bir İnceleme” (Nermin Abadan-Unat / Ruşen Keleş / Rinus Penninx / Herman Van Renselaar / Leo Van Velzen / Leylâ Yenisey ). Çalışmanın uzun adı, çalışma muhtevasını özetler mahiyet taşımaktadır.
ÇALIŞMANIN, “ARAŞTIRMANIN AKIŞI” BÖLÜMÜNDE ŞU BİLGİLERE YER VERİLMEKTEDİR:
“Ankara’da ve bölgede yapılan konuyu ve çevreyi tanıma çalışmalarının gerçekleştirildiği başlangıç aşamasından sonra, 1 Ocak 1975 tarihinde Boğazlıyan İlçesinde saha araştırmasının uygulanmasına geçilmiştir.
Ocak ve Şubat ayları boyunca Boğazlıyan kasabasının 8 mahallesinde ve ilçenin 43 köyünde muhtarların da yardımıyla, iki Türk, iki de Hollandalı araştırmacıdan oluşan saha gruplarınca yaygın ön inceleme de yapılmıştır.
Bu yolla, göçmen işçilerin sayısına, göç biçimlerine, göçmen işçilerin yaptıkları yatırımlara, yerel sosyo-ekonomik yapıya ilişkin veriler toplanmıştır.
Ön incelemelerin bulgularına dayanarak, göç kalıplarına, tasarruflara, yatırımlara, sosyal hareketliliğe, ailenin rollerindeki değişimlere, otorite ve eğitime ilişkin niceliksel analizler yapabilmeyi amaç edinen bir survey için, yurt dışında çalışan ya da dönmüş bulunan göçmen işçilerin aile reislerine uygulanmak üzere bir soru kâğıdı geliştirilip hazırlanmıştır.
Nisan ayının yarısında, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Basın ve Yayın Yüksek Okulu ve Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi yardımcılarından bir grup Prof. Dr. Nermin Abadan-Unat’ın denetiminde, soru kâğıdını 500 yanıtlayıcılık bir örneklem üzerinde uygulamıştır.
Mart ayından Haziran ayı sonuna kadar, saha araştırmacıları grubunun üyelerinden Rinus Penninx ve Leylâ Yenisey Boğazlıyan İlçesindeki Yeşilhisar ve Müftükışla köylerinde yoğun incelemeler yapılmıştır.
Bu sırada, saha araştırması takımından Leo von Velzen, Orhan Konakçı (1 Mart 1975 tarihine kadar) ve Erkan Akın (1 Mart 1975 tarihinden itibaren) göçmen işçilerin Boğazlıyan ilçesinde taşınmaz mallara, küçük işletmelere, kooperatiflere ve işçi şirketlerine yaptıkları yatırımlara ilişkin veriler toplamışlardır.
Temmuz ve Ağustos aylarında saha araştırması grubu Boğazlıyan kasabasında toplanmışlardır. Karşılaştırmalı veriler toplamak için, zaman zaman, buradan, Yozgat’ın çevredeki diğer ilçelerine gidilmiştir.
Bütün bir araştırma süresince merkezdeki Prof. Dr. Ruşen Keleş, Prof. Dr. Nermin Abadan-Unat ve Herman Van Renselaar’dan kurulu grup devlet kuruluşlarının ulusal düzeydeki rolleri ve politikalarına ilişkin bilgiler toplamış; zaman zaman da saha araştırmasında yer almışlardır. Ayrıca, Türkiye’nin büyük kentsel merkezlerindeki çok sayıda özel ve kamusal kurumlar ziyaret edilmiştir.
Belirli konular, belirli incelemelerde geçici araştırmacılar görevlendirilmiştir. Sorunun uluslararası ilişkilerle ilgili yanını Dr. Ersin Onulduran; siyasal partiler, parlamenterler, işçi sendikaları ve işveren kuruluşları ile ilgili yanını Dr. Artun Ünsal; işçilerin gönderdikleri paralarla, tasarruflarıyla ve bankaların rolleriyle ilgili yanını ise Henk Brouwers.
Araştırmanın değişik düzeyleri arasındaki eşgüdümleme Ankara ve Boğazlıyan’da düzenlenen aylık toplantılarla gerçekleştirilmiştir. Bunların yanı sıra, araştırma projesinde, göçmen işgücü konusunda uzmanlaşmış idarecilerin ve bilim adamlarının danışmanlıklarından da yararlanılmış, bu amaçla bir Danışma Kurulu oluşturulmuştur.”
ÇALIŞMADA AYNI KONUYA İLİŞKİN BAŞLIKLAR,” İÇİNDEKİLER” KISMINDA AYRI, “METİN” KISMINDA AYRI İSİMLENDİRİLMİŞ BULUNMAKTADIR:
(“İÇİNDEKİLER” DEKİ BAŞLIKLAR / “METİN” DEKİ BAŞLIKLAR )
GENEL GÖRÜNÜM / GENEL SORUNLAR
SİYASAL PARTİLER, İŞÇİ SENDİKALARI, İŞVEREN BİRLİKLERİ VE BÜROKRASİNİN GÖZÜYLE İŞGÜCÜ GÖÇÜ / SİYASAL PARTİLERE, SENDİKALARA, İŞVEREN KURULUŞLARINA VE BÜROKRASİYE GÖRE
İŞGÜCÜ GÖÇÜ OLGUSU
GELİŞME İÇİN DIŞA İŞGÜCÜ GÖÇÜNÜ KULLANMAYI AMAÇLAYAN KAMUSAL VE ÖZEL GİRİŞİMLER / YABANCI ÜLKELERDEKİ İŞÇİLERİN TASARRUFLARINI GELİŞME İÇİN KULLANMAYI AMAÇLAYAN
KAMU VE ÖZEL SEKTÖR GİRİŞİMLERİ
BÖLGESEL GELİŞME VE GÖÇMEN İŞGÜCÜ / BÖLGESEL GELİŞME VE YURT DIŞINA GÖÇ
GÖÇMEN İŞGÜCÜ, BOĞAZLIYAN İLÇESİ / BOĞAZLIYAN İLÇESİNDE YURT DIŞINA GİDENLER
GÖÇÜN BOĞAZLIYAN İLÇESİNDEKİ EKONOMİK ETKİLERİ / YURT DIŞINA İŞÇİ GÖÇÜNÜN BOĞAZLIYAN İLÇESİ ÜZERİNDEKİ EKONOMİK ETKİLERİ
KONUT YATIRIMLARI / KONUT ALANINA YAPILAN YATIRIMLAR
GÖÇMEN İŞÇİLERİN YATIRIMLARININ VE BOĞAZLIYAN İLÇESİNİN GELİŞMESİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ / YURT DIŞINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN YATIRIMLARININ VE BUNLARIN BOĞAZLIYAN İLÇESİNİN GELİŞMESİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
GÖÇMEN İŞGÜCÜNÜN GERİDE KALAN İLÇE ÜZERİNDEKİ SOSYAL ETKİLERİ: BOĞAZLIYAN’IN İKİ KÖYÜNDE YAPILAN GÖZLEMLER / YURT DIŞINA İŞÇİ GÖNDERİMİNİN BOĞAZLIYAN İLÇESİ ÜZERİNDEKİ SOSYAL ETKİLERİ: BOĞAZLIYAN’IN İKİ KÖYÜNDE GÖZLEMLER
GENEL SONUÇLAR / GENEL DEĞERLENDİRME (SONUÇLAR)
“GÖÇMEN İŞGÜCÜ, BOĞAZLIYAN İLÇESİ / BOĞAZLIYAN İLÇESİNDE YURT DIŞINA GİDENLER” BAŞLIKLI YAZI
Yazı Rinus Pennînx ve Leo Van Velzen tarafından kaleme alınmıştır.
Türk Dış Göçü Yorumlu Bibliyografya adlı kitapta bu yazı ile ilgili olarak aşağıdaki yorum yapılmıştır:
“Yazıda ilk olarak, Boğazlıyan İlçesi’nin ekonomik ve demografik koşulları hakkında bilgi verilmekte, daha sonrada; Boğazlıyan’dan yurtdışına çalışmaya gidenlerin nitelikleri, yurtdışına işçi gönderimi oranında köysel-kentsel ayrımı, işçi ailelerin göçü, göçmen işçilerin sosyo-ekonomik durumları, yurtdışına gitmek için gerekli işlemler, yurtdışına gitme yolları ve yurda dönüş biçimleri konuları ele alınmaktadır. Dış göçün ilk yıllarında Boğazlıyan’dan yurt dışına giden işçilerin iş ve işçi bulma kurumu aracılığı ile gönderildikleri, 1967’deki ekonomik bunalımın ardından turist işçi olarak yurt dışına gidişlerin yoğunluk kazandığı, 1968 -1973 arası devrenin işçi göçü açısından en rahat dönem olduğu, ancak 1973’te Avrupa’da baş gösteren ekonomik güçlükler sonucu yurtdışına gidişlerde büyük düşüşler olduğu, işçi ailelerin Avrupa’daki eşlerinin yanına göç etme durumumunsa devam ettiği belirtilmektedir.”
“GÖÇÜN BOĞAZLIYAN İLÇESİNDEKİ EKONOMİK ETKİLERİ / YURT DIŞINA İŞÇİ GÖÇÜNÜN BOĞAZLIYAN İLÇESİ ÜZERİNDEKİ EKONOMİK ETKİLERİ” BAŞLIKLI YAZI
Yazı, Rinus Pennînx ve Leo Van Velzen tarafından kaleme alınmıştır. Türk Dış Göçü Yorumlu Bibliyografya adlı kitapta bu yazı ile ilgili olarak aşağıdaki yorum yapılmıştır:
“Boğazlıyan İlçesi’nden yurtdışına giden işçilerin tasarruflarını nerelere yatırıp harcadığı ve Boğazlıyan’ın ekonomisi üzerinde bunun ne gibi etkileri olduğunun saptanmaya çalışıldığı yazıda, ilk olarak yurtdışındaki işçilerce Boğazlıyan’a PTT ve bankalar aracılığı ile para gönderimi üzerinde durulmakta, ayrıca dış göçün Boğazlıyan’da tarım üzerindeki etkileri inceleme konusu yapılarak, Boğazlıyan’da tarımın genel durumu toprakların kullanımı, tarımsal faaliyetlerle ilgili kurumsal durum hakkında bilgi verildikten sonra işçilerin toprak, traktör ve diğer tarım makinalarıyla hayvancılığa yaptıkları yatırımları incelemekte, yurtdışına işçi gönderiminin kırsal alanda verimliliğe etkisinin ne yönde olduğu araştırılmakta ve yurtdışındaki işçilerin tarım alanında yaptıkları yatırımlar ve istihdam olanakları ile toprağın ekilip biçilmesi bakımından yurtdışına işçi göçü ve iş ilişkileri üzerinde durulmaktadır. Yazıda, üretim ve dağıtım faaliyetlerinde yurtdışındaki işçilerin tarım dışı alanlara yaptıkları yatırımlar da ele alınmakta ve üretim ve dağıtım faaliyetlerinin değişiklikler geçirmesinde yurtdışına giden işçilerin paylarının ne olduğu çeşitli sektörler itibariyle incelenmektedir.”
“KONUT YATIRIMLARI / KONUT ALANINA YAPILAN YATIRIMLAR” BAŞLIKLI YAZI
Yazı, Rinus Pennînx ve Leo Van Velzen tarafından kaleme alınmıştır. Türk Dış Göçü Yorumlu Bibliyografya adlı kitapta bu yazı ile ilgili olarak aşağıdaki yorum yapılmıştır:
“Yazıda, Boğazlıyan Kasabası’nda ve ilçe sınırları dışındaki köylerde yurtdışındaki işçilerce yapılan konut yatırımları ele alınmakta, ek gelir kaynağı elde etmek amacıyla konut alımı/yapımı konusu üzerinde durulmakta, konut sektörlerindeki fiyatların durumu/gelişimi irdelenmekte, inşaat sektöründeki girişimlerin yerel ekonomi üzerindeki etkilerine değinilmekte ve inşaat alanındaki yatırımların artmakta olmasından ilçe dışından olanların daha yüksek oranda yararlandığı (ücretlerin büyük bir kısmı ile malzeme ve taşımacılık alanındaki masrafların ilçe dışındaki kimselere gitmesi söz konusudur), inşaatların artmasının, kentlerdeki sermaye birikiminin gittikçe artması, hızlanması buna karşılık, tarım alanındaki sermaye birikiminin çok geniş bir alanda ve çok yüzeysel kalması anlamına da geldiği ve sürecin sonunda Boğazlıyan’ın kendisine bir şey kalmadığı belirtilmektedir.”
“GÖÇMEN İŞÇİLERİN YATIRIMLARININ VE BOĞAZLIYAN İLÇESİNİN GELİŞMESİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ /YURT DIŞINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN YATIRIMLARININ VE BUNLARIN BOĞAZLIYAN İLÇESİNİN GELİŞMESİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ” BAŞLIKLI YAZI
Yazı, Rinus Pennînx ve Leo Van Velzen tarafından kaleme alınmıştır. Türk Dış Göçü Yorumlu Bibliyografya adlı kitapta bu yazı ile ilgili olarak aşağıdaki yorum yapılmıştır:
“Dört bölümden oluşan yazıda ilk olarak;
BOĞAZLIYAN İLÇESİNDEKİ YATIRIM OLANAKLARI, yatırımları kısıtlayıcı kurumsal etmenler, yatırım büyüklüklerinin durumu, işçilerin küçük çaplı yatırımları ve bunların objektif başarı şansları ele alınmakta,
İLÇE AÇISINDAN ULUSLARARASI İŞGÜCÜ GÖÇÜNÜN EKONOMİK SONUÇLARININ İNCELENDİĞİ İKİNCİ BÖLÜMDE; yurtdışına işçi gönderiminin sonucu olarak ortaya çıkan emtia ve hizmetlerin miktarındaki değişmeler, yurtdışına işçi göçünün istihdam üzerindeki etkileri, yurt dışına işçi gönderimi ve fiyat artışları, dış göç sonucu gelir dağılımındaki değişim ve bununla ilgili olarak iktidar ilişkilerindeki değişim konularına yer verilmekte,
YURT DIŞINA İŞÇİ GÖNDERİMİNİN BOĞAZLIYAN İLÇESİ ÜZERİNDEKİ YAN ETKİLERİ BAŞLIĞINI TAŞIYAN ÜÇÜNCÜ BÖLÜMDE İSE; yurtdışına işçi göçünden önce ve sonra Boğazlıyan Belediyesi’nin civardaki kırsal alanlarla ilişkisi ile Boğazlıyan ilçesinin yakın çevredeki yerleşim yerleri ile ilişkisi üzerinde durulmaktadır.
YAZININ SONUÇ BÖLÜMÜNDE DE; Boğazlıyan İlçesi’nden yurt dışına giden işçilerin önlerinde pek az seçimlik olanak bulunduğu, bu kimselerin tasarruflarını değerlendirmek için bireysel planda yaptıkları yatırımların, aldıkları yatırım kararlarının irrasyonel bulunmasının güç olduğu belirtilmekte, yurt dışındaki işçilerin gönderdikleri paralarla ilçede, ne ciddi bir tarımsal üretim artışı sağlandığının ne de istihdam olanaklarında önemli bir artış sağlandığının söylenemeyeceği, tarım makinalarına yapılan yatırımların sonuç olarak bir çok insanın tarım sektörü için çekilmez bir yük haline gelmesine yol açtığı, potansiyel olarak değer taşıyan sanayi kuruluşlarının tesisine yönelen paranın büyük ölçüde heder olduğu, işçilerin satın alma güçlerindeki artış sayesinde gelişme gösteren hizmetler, dağıtım ve inşaat sektörlerinin ise, dışarıdan gönderilen paralarda azalma olduğu takdirde, bu “sözde gelişme”lerin kısa sürede başarısızlığa uğrayacağı ifade edilmektedir. Öte yandan Avrupa’dan gönderilen paraların ilçede hızlı fiyat artışlarına neden olduğu, gelir grupları arasında bazı yer değiştirimlerine yol açmakla kaldığı, yurt dışına göçten; göçmen işçilere, bunlara ihtiyaçları olan mal ve hizmetleri sağlayabilmek için ellerinde sermayeleri bulunan kimselerin yarar sağladıkları, diğer yandaysa yurt dışında çalışma olanağı bulamamış yoksul köylülerle düşük gelirli çiftçilerin hayatlarını sürdürebilmek için yeni gelir kaynakları bulmak zorunda kalarak ilçe dışındaki yerlere yöneldikleri belirtilmektedir.”
“GÖÇMEN İŞGÜCÜNÜN GERİDE KALAN İLÇE ÜZERİNDEKİ SOSYAL ETKİLERİ: BOĞAZLIYAN’IN İKİ KÖYÜNDE YAPILAN GÖZLEMLER / YURT DIŞINA İŞÇİ GÖNDERİMİNİN BOĞAZLIYAN İLÇESİ ÜZERİNDEKİ SOSYAL ETKİLERİ: BOĞAZLIYAN’IN İKİ KÖYÜNDE GÖZLEMLER” BAŞLIKLI YAZI
Yazı Leyla Yenisey tarafından kaleme alınmıştır. Türk Dış Göçü Yorumlu Bibliyografya adlı kitapta bu yazı ile ilgili olarak aşağıdaki yorum yapılmıştır:
“Yurtdışına işçi gönderiminin Boğazlıyan İlçesi üzerindeki sosyal etkilerini ortaya çıkarabilmek amacıyla bu ilçenin YEŞİLHİSAR ve MÜFTÜKIŞLA köylerindeki gözlemlere yer verilen ve üç bölümden oluşan yazıda;
AİLENİN ROLLERİNDEKİ DEĞİŞİM, KÖY ÇOÇUKLARININ EĞİTİMİNDEKİ DEĞİŞMELER VE DEĞİŞEN TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI ( KALIPLARI) konuları ele alınmaktadır. Yazıda belirtildiğine göre, yurtdışına işçi gönderimi aile örgütlenmesinde değişiklikler meydana getirmekte, hane reisinin bulunmaması nedeniyle ailedeki karar alma sürecinde ve daha önceki görev dağılımında değişiklikler ortaya çıkmakta ancak bu yeni ayarlamalar ve uyarlamalarla aile tipleri arasında belli bir ilişki bulunmakta çekirdeksel ailelerde kadınlar daha önce hiç yüklenmedikleri oranda sorumluluk yüklenirken, büyük ailelerde bu sorumlulukları başka erkek üyeler ve yaşlı kadın üyelerle paylaşmaktadırlar. Çocukların eğitimleri konusunda da yurtdışına işçi gönderiminden sonra olumlu bir tutum benimsenmeye başlanmış ancak bu henüz yeterince uygulamaya aktarılabilmiş değildir. Yurt dışına çalışmaya giden işçilerin ailelerinin harcama alışkanlıklarında da önemli değişiklikler olmuştur ve bu ailelerin çoğunluğu için dış ülkelerden gönderilen paralar, emekten tasarruf ettirici ev araçları almaya, daha iyi beslenmeye, eski tarz yaşayıştan fazla uzaklaşmamakla beraber biraz daha rahatça bir hayat yaşamaya yaramaktadır.”
KAYNAKLAR:
1- Göç ve Gelişme Uluslararası İşçi Göçünün Boğazlıyan İlçesindeki Etkileri Üzerine Bir İnceleme (Nermin Abadan – Unat / Ruşen Keleş / Rinus Penninx /Herman Van Renselaar / Leo Van Velzen / Leylâ Yenisey )
2-Türk Dış Göçü 1960-1984 Yorumlu Bibliyografya (Nermin Abadan – Unat / Neşe Kemiksiz )
Adnan KORKMAZ
SORGUN DÜŞÜNCE KULÜBÜ
