SORGUN TEMETTUAT DEFTERLERİ’NDE BAĞLAR
KÖHNE-İ KEBİR KARYESİ’NDE MUKİM AHALİ-İ İSLAM’IN VE MÜTEMEKKİN
EHLİ ZİMMET REAYA’NIN EMLAK VE ARAZİ VE HAYVANAT VE
TEMETTUATININ MİKTARINI MÜBEYYİN DEFTERDE (MİLADİ 1844-1845, HİCRİ
1260-1261) TOPLAM DOKUZ DÖNÜM BAĞ KAYDI BULUNMAKTADIR.
Dokuz dönüm bağ ; 0,5+0,5+1+1+1+1+1+1+1+1 dönüm şeklinde on ayrı parçadan
oluşmaktadır. (Sorgun Temettuat Defterleri / Cilt 3 / Sorgun Belediyesi Yayınları)
KUZEY CEPHEDEKİ BAĞLAR : KIRGI BAĞLARI
“Kırgı Bağları Sorgun’un kuzey sınırındaki tepelerin arasındadır. Buradaki bağların
sayısı daha azdır ve seyrekleme dağılmıştır. Kırgı Bağları’nın bulunduğu tepelerin
batı kesimi Dişli köyünün, kuzey kesimi de Cumafakılı köyünün arazilerine sınırdır.
Bu tepelerin doğu etekleri Delibaş Çayı’nın geçtiği geniş vadiye uzanır. Vadi
Sorgun’a yaklaştıkça daha da genişleyip yayılarak “Ayrıklı” adı verilen ovayı meydana
getirir. Ayrıklı’daki topraklar
Sorgun’un en verimli arazilerinden sayılır. Tamamı sulanabilen bu arazinin su arkı,
Hanbaşı Mahallesi’ndeki “Değirmen Tepesi” denen yerde kurulu bir değirmenle son
bulurdu.” (Sorgun’dan Çıktım Yola / Anılarım /Prof. Dr. Rauf Yücel / Sorgun
Belediyesi Yayınları No: 10)
ŞİİRLERDE KIRGI BAĞLARI
Kırgı Bağları’na kırağ düşmeden
Giderde gelirdim çorba pişmeden
Delibaş’ta Çilibişin Eşme’den
Serilerek su içmeyi unuttum.
(Niyazi Ersoy)
Kırgı Bağları’nda üzüm topladım
Mal Kayası derler çıktım atladım
Keziban’ın kuyuyu çok yokladım
Taşarak yaşadım ben bu Sorgun’da
(Nazım Torun)
Bir ucun Hamama varmış
Ayrıklı Kırgı’yı sarmış
Halil Baba seyre durmuş
Deren tepen düzün güzel
(Prof. Dr. Rauf Yücel )
Kırgı Bağ’da yeşil düzde
Delibaş’ta Eğri Öz’de
Sevinç ile gülen yüzde
Renk verir alı Sorgun’un.
(Bayram Durbilmez)
GÜNEY CEPHEDEKİ BAĞLAR :“GAVUR BAĞLARI”, “ORTA BAĞLAR” , “KIYI
BAĞLAR”
Gavur Bağları ; güneybatıdadır. Orta Bağlar; güneyde ortadadır. Kıyı Bağlar ;
güneydoğudadır. Bu cephedeki bağlar, Sorgun’un güney cephesinde yer alan Üç
Tepeler’in (1146 m) Sorgun’a bakan kuzey yamaçlarında yer alır. Bu dağ silsilesi
Sorgun arazisinin güney sınırını çizmektedir. Dağların arkasında, batıdan doğuya
doğru sırasıyla Mehmetbeyli, Temrezli, Akoluk, Danışman çiftliği ve Cihanşarlı köyleri
ve onların arazileri bulunmaktadır. Bu dağların doğu ucu Kıyı Bağları’nı oluşturur ve
dik yamaçlarla Eğriöz Çayı’nın geçtiği derin vadiye iner. Bağlık alanlar ile kaplıca
bölgesi arasında linyit işletmesinin hafriyat alanları bulunmaktadır.
(Sorgun’dan Çıktım Yola / Anılarım /Prof. Dr. Rauf Yücel / Sorgun Belediyesi
Yayınları No: 10), ( Şehir Coğrafyası Açısından Sorgun /Dr. İhsan Bulut/1998)
(Turistik Potansiyeli Yönünden Yozgat İli Kaplıcaları, Doğu Coğrafya Dergisi Cilt 3,
Sayı 2, Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Coğrafya Eğitimi
Bölümü, Erzurum. İhsan Bulut, 1997 )
Orta Bağlar kısmında yer alan bağlarına ilişkin olarak Prof. Dr. Rauf Yücel şunları
yazmaktadır: “Bağımız, Orta Bağlar bölümünün en yukarı kesimlerindeydi. Buradan
Sorgun çok güzel görünürdü. Bağımıza Fakı’nın Pınar’ının önünden geçilerek
gidilirdi. Bu pınarı Sorgun’da bilmeyen yoktur sanırım. Özelliği suyunun çok tatlı,
yumuşak ve yaz kış debisinin hiç değişmeden kurşun kalem kalınlığında akıyor
olmasıydı. Önünde
beyaz mermerden oyulmuş, en az 30-40 litre alabilen bir kurnası vardı. Lüleden akan
su oraya dolar, insanlar da o dolu kurnadan su alırlardı. O yıllarda bile bu pınarın en
az seksen yüz yıllık bir geçmişi olduğu söylenirdi. Bağlara gelen herkesin ihtiyacını
karşılayabiliyordu. O yıllarda, Orta Bağlar’ın bekçisi, babamın amcasının oğlu Celal
emmimdi. Celal emmimin sorumlu olduğu bağların tamamını izleyebileceği, hâkim bir
yerde haymalığı (kulübe) vardı.” ( Sorgun’dan Çıktım Yola / Anılarım /Prof. Dr. Rauf
Yücel / Sorgun Belediyesi Yayınları No: 10)
SORGUN ŞEHİR REHBERİ’NDE GÜNEY CEPHEDEKİ BAĞLAR
“Sorgun bağları gerçekten çok özel ve güzeldir. Havasıyla, suyuyla
doyumsuz manzarasıyla eşsiz bir dinlenme ve mesire yeridir. Özellikle yaz aylarında
şehirden kaçanlar ağırlıklı olarak bağlara gider. Hatta insanımız artık sıcak yaz
gecelerinde bağ evlerinde yatmaktadır. Pek çok özelliği vardır bu bağların. Orta
Bağlardaki Fakı’nın Çeşme’den alınan su ile, bağ çubuğu ateşinde yapılan çay ömre
bedeldir. Pek çok Sorgun’lu, halen gelip içme sularını Çömçe Pınar’dan doldurur.
(Çömçe Pınar; bağların yolu üzerinde Gavur Bağlarına çok yakın bir mevkide, yayvan
bir vadinin başladığı yerde çok eskiden beri bilinen bir pınardır. Tek lüleli, uzun bir
betonarme yalağı olan, alçak yapılı bu pınar, bağlara gidenlerin, çevrede çalışan
çiftçilerin ve o yörede otlayan hayvanların su ihtiyacını karşılamaktadır. Suyu hiç
kesilmeyen bu pınar, hala faaliyettedir. Prof. Dr. Rauf Yücel / Sorgun Pınarları/
Sorgun Düşünce Kulübü)
Sorgun Bağları 1980’lerde bakılmaz olmuş, boz bırakılmış, bağlara hastalık
düşmüştü. Eski belediye başkanı Yılmaz Kılıçarslan bu konuda kısmi bir çalışma
yaptı ve bağları korumaya aldırdı. Bazı vatandaşlar bundan cesaret alarak bağlarını
yeniden görmeye başladılar, bağlar yeniden güçlendi. Yaklaşık 150’nin üzerinde
güzel bağ evi yapıldı.Son dönemde Sorgun Belediyesi Gâvur Bağlarının en yüksek
bölgesi olan Bademlik’teki yaklaşık 20 dönümlük bir alana Belediye Misafir Evi ve
piknik alanları yaptırdı.”
( Sorgun Şehir Rehberi / Editör : Siyami Yozgat / Sorgun Belediyesi Yayınları No: 8 )
ADNAN KORKMAZ
SORGUN DÜŞÜNCE KULÜBÜ
